Bovenwoning - 1910, Rotterdam
Algemene beschrijving
Bestaande binnenstedelijke Engelse Art Nouveau bovenwoning is / wordt voorzien van een extra binnenhuid.
Het doel van de duurzame verandering in de woning is om:
- Gezond te leven dankzij een gezond binnenklimaat
- Zo min mogelijk afval te produceren. Zoveel mogelijk afval te recyclen.
- Het waardevolle bestaande karakter van buitengevels behouden. Ondanks dat het geen beschermd stadsgezicht is.
- Met natuurlijke biologische materialen te werken die recycleerbaar zijn en prettig te verwerken zijn.
- Dampopen systemen toe te passen die voor een goed binnenmilieu zijn én comfort verhogend is.
- Binnenbeglazing met passieve opwarming van ventilatielucht.
- Simpel low tec bedienbare installaties in elke ruimte.
- Door hoge isolatiewaarde de hoogst mogelijke efficiëntie te behalen in verwarming / koeling zowel binnen als op dak.
- Na de verbouwing geen stroomafname meer van het net en de gasmeter de deur uit
De verwachte oplevering:
- 1e fase bestaat uit isoleren van de binnenhuid aan de noord-oost zijde + aanleg van 20 m2 Lage Temperatuurs Verwarming (LTV). Is reeds opgeleverd in dec. 2010
- 2e fase bestaat uit isoleren van de binnenhuid aan de zuid-west zijde + aanleg 23m2 LTV. Oplevering in oktober 2012
- 3e fase installaties & fine-tuning 2013 tot 2015
Energieverbruik in het jaar 2000 was 129 kWh/m2. Het jaargebruik in 2012 was 44,4kWh/m2. Sinds november 2012 is Fase 2 achter de rug. Er is veel elektriciteit verbruikt tijdens de 2e fase vanwege het in toom houden van de luchtvochtigheid voor het muziekinstrument.
CO2 reductie in 2011 (12kg/m2) t.o.v. het jaar 2000 (32kg/m2) is ruim 60%
Het equivalent om CO2 uitstoot te berekenen tussen duurzame renovatie versus sloop-nieuwbouw is 50 jaar. ( zie rapport pagina IX of download het Emptyhome rapport 'New tricks with old bricks' )
Voor bestaande bouw geld een minimaal vereiste isolatiewaarde Rc ≥ 1,3 m2K/W ( Bouwbesluit 2012 ) Deze woning heeft een Rc van 5,6 m2K/W. Door binnengeglazing toe te passen en de oorspronkelijke buitenbeglazing te behouden zijn U-waardes gehaald van 0,71 W/m2K en aan de zonnige voorzijde van 0,91W/m2K. Door deze isolatiewaardes zijn de binnenruimtes qua temperatuur evenwichtig en comfortabel.
Het FSC raamhout voor de binnenbeglazing is bij een timmerwerkplaats gemaakt aan de hand van uitgewerkte detail tekeningen. Tijdens het ontwerp is integraal het ventilatieverhaal meegenomen. Door toepassing van isolerende binnenbeglazing is het ook een stuk stiller in de woning.
Koude bruggen kregen tijdens de verbouwing de meeste aandacht. Op sommige plekken kan eenvoudig weg niet geïsoleerd worden van binnenuit met een dik isolatie pakket. In de tweede fase is er zelfs bij één koude brug afgezien om te isoleren, om constructies van het oude pand niet nodeloos in gevaar te brengen.
Installaties
Door de hoogwaardige isolatie van zowel glas als wanden is de woning een geluidstille woning. Huishoudelijke apparaten en installaties kunnen dit verstoren. Toe te voegen installaties kunnen geluidloos zijn. Daarvoor is in deze woning gekozen.
Lage temperatuurs verwarming ( LTV )
Dankzij de hoge isolatiewaarde wordt er enorm bespaard op de aanschafkosten van de LTV installatie, daarnaast zal de zonne-combiboiler uiterst efficiënt ingezet kunnen worden. Met als gevolg dat ook het aantal m2 aan collectoren oppervlak op het dak te reduceren is. Zeer efficiënte collectoren, Tigi-,TVP solar en SRB-energy zijn op de markt, waarvan twee beweren dat bij bewolkt koud weer warmte van boven de 70°C te leveren is.
Om te bepalen hoeveel m2 LTV het huis nodig heeft was het noodzakelijk om een warmteverlies berekening te maken. Bij de gemaakte warmteverlies berekening bleek dat er in totaal drie 13 liter emmers verwarmingswater nodig was.
Twee types lage temperatuursverwarming komen in deze woning voor, te weten:
- Capillaire buismatten; Sinds 2010 zijn 4 forse CV plaatradiatoren en 4 kleinere radiatoren vervangen door LTV. In dit geval Capillaire buismatten. Deze matten zijn bijzonder efficiënt je heb maar 1 liter verwarmingswater nodig voor 3m2 aan verwarmingsoppervlakte. 26 tot 33 graden is de temperatuur van dit water. Door de dunne stuclaag van 10 mm wordt een ruimte binnen 15 minuten verwarmt. De totale oppervlak van de capillaire buismatten bedraagt dan 43 m2.
-
De conventionele slangen LTV komt voor in de badkamervloer (2003) en tegen een binnenwand (2007). Zij hebben een totaal oppervlakte van 14 m2. De betonnen badkamervloer en stenen binnenwand zijn inpandig en vanwege hun massa traag wat een voordeel is voor een hoogwaardig geisoleerde woningen als deze. Zelfs als de verwarming langdurig uitgezet was, koelde het in de woonkamer niet lager af dan 17,5 graad, ook in de langdurige vorstperiode van 2012/2013. Een half stenen verwarmde wand en een betonnenplaat van 7 centimeter koelen in zulke omstandigheden minder snel af. De inpandige binnenwand heeft 2 kleine plaatradiatoren vervangen.
LTV produceert geen geluid. Het water in de buizen hoor je in de wanden niet stromen
Geruisloze continu ventilatie zonder energiegebruik.
Bovenwoningen lenen zich uitstekend voor een natuurlijk ventilatiesystemen. Essentieel is dat je voldoende aanvoer van lucht in iedere ruimte heb. De lucht stroomt via een spleet onderin de deur naar de gang. De lucht kan afgevoert worden via het daklicht een houten schuifraam, die af te stellen is, in het trappenhuis. Momenteel is de trek voldoende geen enkele mechanische ventilatie hier tegenop kan boxen. Alleen de badkamer 'de natte cel' heeft wel een mechanische afvoer nodig met afgestelde relatieve vochtigheids sensor.
De zonnige zuidwest voorgevel heeft een ander ventilatiesysteem als de koude noordoost achtergevel. Ventilatielucht wordt in de winter passief opgewarmt door de laagstaande zon.
Dampopen materialen, zoals houtvezel-isolatieplaten en leemstuc, zorgen dat het binnenklimaat stabiel blijft. Vooral de luchtvochtigheid blijft in evenwicht. Deze materialen zijn gekozen omdat er ook een muziekinstrument in deze woning aanwezig is. Bij extreem goed isoleren is een finetuning voor het totale ventilatieplan zeer belangrijk om oververhitting te voorkomen Bepaalde planten in de woning kunnen relatieve vochtigheid op een natuurlijke wijze op peil te houden.
Activiteiten: Tijdens de verbouwing in 2012 geeft de bewoner een workshop informatie is te vinden op deze site: http://energiesprong.nl/blog/workshop-duurzaam-verbouwen-18-mei-overdag/
Kenmerken woning
Soort woning
Bovenwoning
Bouwjaar
1910
Koop- of huurwoning
Type duurzame woning
Zeer energiezuinige woning
Energielabel
A
Ondersteunt doe-het-zelvers Ja
Toegepaste maatregelen
- Bouw en isolatie
- Ontwerp en concept
- Ontwerpmaatregelen
- Concept
- Overige concepten
- Dakisolatie
- Dakisolatie binnenkant
- Dakisolatie buitenkant
- Vegetatiedak
- Gevelisolatie
- Wandisolatie binnen
- Vloerisolatie
- Vloerisolatie
- Kruipruimte/ kelderisolatie
- Ramen, Deuren en Kozijnen
- Isolerende beglazing
- HR++ glas
- Voorzetramen
- Isolerende beglazing
- Bouwmaterialen
- Wandafwerking
- Leemstuc
- Natuurgips
- Natuurlijke materialen
- Hout
- Gebruikte materialen
- Wandafwerking
- Overige bouw
- Passieve zonwering
- Kierdichting
- Leidingisolatie
- Luiken
- Ontwerp en concept
- Installaties
- Verwarming en warm water
- Zonneboiler
- Warmtedistributie
- Wandverwarming
- Overige installaties
- Hotfill
- Warmtewisselaar douche
- Elektriciteitsopwekking
- Zonnepanelen
- Ventilatie
- Natuurlijke ventilatie
- Koeling en zonwering
- Zomernachtkoeling
- Warmtewerende folie
- Besturing en monitoring
- Domotica
- Temperatuurregeling per vertrek
- Energiemonitor
- Verwarming en warm water
- Woninginrichting
- Verlichting
- Led lampen
- Apparaten
- Zuinige apparaten
- Energiezuinige wasmachine
- Energiezuinige vaatwasmachine
- Energiezuinige koelkast
- Zuinige apparaten
- Overige besparing
- Stand-by-killer
- Meubilair en stoffering
- Gordijnen
- Verlichting
- Overig
- Tuin en erf
- Tuininrichting
- Groene energie
- Hergebruik
- Tuin en erf
- Bouw en isolatie
Uitvoering
Zelfstandig
Bedrijf
Jaar toepassing:
2012
Aanraden:
Ja
Beschrijving
Tegen steens muur leemlaag aanbrengen en direct op de natte leemlaag Pavatherm bevestigen.
2 lagen 80mm PAVATHERM
Dampremmend papier geplakt met houtlijm (op papier ) en tape aan de muren
Laatste laag om op te stuccen is pavaProfiel
Om de stevigheid te garanderen voor de stuccer is een houten constructie gemaakt die onder andere bestaat uit gerecycle hout van de gesloopte borstwering van de woning.
Voordat er gestuct wordt is op de isolatieplaten de wandverwarming gemonteerd.
De wandverwarming : Capilaire buismatten bestaan uit 4mm dunne buisjes. Buisjes die hart op hart 25 mm van elkaar liggen waar koud of warm water doorheen gepompt wordt .
Leemstuccen moet laag voor laag aangebracht worden met een wapeningsnet.
Ervaringen
Houtvezelplaten zijn een natuurproduct wat zeer prettig is om te verwerken. Ik heb alles met de hand gezaagd.
Tip
Stuccen heb ik door het bedrijf Schuurink laten doen.
HR++ glas
Uitvoering
Een bedrijf
Bedrijf
Timmerbedrijf Andre van Boheemen
Jaar toepassing:
2010
Aanraden:
Ja
Beschrijving
Een zeer goede betaalbare oplossing. Die een enorme besparing oplevert , geluiddempend werkt + de bijbehorende ventilatie werkt boven verwachting zeer goed en zorgt voor een aangenaam binnenmilieu. Minder afval door behoud van bestaande beglazing en de oplossing in beschermd stadsgezicht.
Natuurlijke ventilatie
Bedrijf
Aanraden:
Beschrijving
Damp-open constructie, goed voor een gezond binnenmilieu, dit natuurproduct doodt schimmels en veroorzaakt geen schimmels.
Ervaringen
Bestaande ventilatiestroken aan de achtergevel zijn verwijderd omdat deze erg veel verse toevoerlucht tegenhielden 65%. Met gebruikmaking van de steiger van de schilder kon een afdruip profiel boven de ramen gemonteerd worden.
Ervaringen met de (ver)bouw
Zeer duurzaam Masterplan ism Arjan van Timmeren het masterplan Erasmusveld in Den Haag 2008
Adviseur Duurzaam Bouwen sinds 2009 tot nu gemeente Den Haag
Plannen voor de toekomst
Gezonde Gasloze samenleving.
Adviezen
Gezonde binnenmilieus voor de mens & houten meubels/muziekinstrument.
Adaptieve maatregelen in directe buitenomgeving.
Circulair bouwen.
Duurzame Nieuwbouw en verduurzaming bestaande bouw voor Collectief Particulier Opdrachtgeverschaps CPO-groepen.